सिंहगडावर चढाई! एक प्रत्यक्ष अनुभव!

आयुष्यात मराठी माणसाने एकदा तरी सिंहगड चढावा. हे माझे स्वाभिमानाचेच नव्हे तर स्वानुभवाचे बोल आहेत. खास करून आपल्या मित्रमैत्रिणींच्या बरोबर घाम गाळत, धापा टाकत, हाकारे पिटारे देत पायथ्यापासून गड चढण्यात जी काय मजा आहे ती अनुभवूनच पाहावी!

असेच आम्ही मित्रमैत्रिणी जूनच्या एका रविवारच्या भल्या सकाळी सारसबागेपाशी सिंहगडाकडे नेणाऱ्या एस. टी. च्या प्रतीक्षेत एकत्र जमलो होतो. एरवीचा, आरामात आपापल्या गाड्यांनी सिंहगडाच्या वाहनतळापर्यंत थेट पोहोचून शरीराला फारसे कष्ट न देता निसर्गनिरीक्षण व खादाडी करून परत फिरण्याचा राजमार्ग त्यागून आमच्याचपैकी कोण्या बहाद्दराच्या सुपीक डोक्यातून असे 'वेगळे' आऊटिंग करण्याची अफलातून कल्पना चमकली होती. सगळेजण मोठ्या उत्साहात निघाले तर खरे, पण आम्हाला गडाच्या पायथ्याशी सोडून एस. टी. धुरळा उडवीत जणू वाकुल्या दाखविल्याप्रमाणे अंतर्धान पावली तशी एकेकाने वर गडाकडे दृष्टिक्षेप टाकला आणि एक दीर्घ श्वास घेत मोठ्या धैर्याने गडचढणीस आरंभ केला!

आमच्या कंपूमध्ये साधारण पंचेचाळीस वर्षाची प्राजक्ताची मावशी, अशोकच्या शेजारी राहणारे करंदीकर आजोबा, परागची वय वर्षे १४ व १२ ची २ भाचरे आणि आम्ही १०-१२ मित्रमैत्रिणी असे वैविध्यपूर्ण लोक ठासून भरले होते. मावशींचे वजन जरा अंमळ जास्तच होते, पण त्यांचा उत्साह लाजवाब होता. पाठीवरच्या सॅकमधील पाण्याच्या बाटल्यांचे ओझे सांभाळत सांभाळतच आम्ही मार्गक्रमणा करीत होतो. माझा 'गिर्यारोहणाचा' अनुभव म्हणजे अधून मधून कधीतरी टंगळमंगळ करीत आरामात पर्वती चढणे. म्हणूनच की काय, मराठी मावळ्यांच्या ताकदीला आणि काटकपणाला मनोमन अभिवादन करीत मी घाम पुसत पायऱ्या चढत होते. आमच्यातील ४-५ सराईत वीर माकडांप्रमाणे टणाटणा उड्या मारत पाहता पाहता झपाझप दिसेनासे झाले. एव्हाना आमची विभागणी साधारण ३ गटांमध्ये झालेली! रोजच्या व्यायामाची सवय असलेला, उत्साही गट; मध्यममार्गाचे अनुसरण करणारा आशावादी गट आणि सगळ्यांत मागे असलेला, पाय ओढत - धापा टाकत रेंगाळत चालणारा दिरंगाई गट. अस्मादिकांची वर्गवारी कोणत्या गटांत झाली हे सुज्ञांस सांगणे नलगे!

२०-२५ मिनिटांच्या दमछाक करणाऱ्या चढणीनंतर प्राजक्ताच्या मावशीने अचानक वाटेतच बसकण ठोकली. "पुरे झालं बाई आता! माझ्यात काही अजून वर चढण्याची ताकद नाही! " घामाने डबडबलेल्या मावशी धपापल्या. आजूबाजूला कोंडाळे करून उभ्या आमच्या डोळ्यांसमोर मात्र आता या भारदस्त महिलेस उचलून वर न्यावे लागणार की काय ह्या कल्पनेने भरदिवसा काजवे चमकले. "मावशी, तुम्ही आधी जरा पाणी प्या आणि शांत व्हा पाहू! प्राजक्ता, अगं मावशींना वारा घाल म्हणजे थोडं बरं वाटेल त्यांना!" आमच्यातील एक हुशार वीर उद्गारले. आमचा घोळका अडेल म्हशीसारखा जागीच हंबरत थबकल्याचे लक्षात येताच पुढच्या वळणावर पोहोचलेले काही जण "काय झाले? "सदृश खाणाखुणा करीत पुनश्च माघारी आले. थोडावेळ प्रश्नोत्तरांची देवाणघेवाण चांगलीच रंगली. "मावशी, दम गेला का आता? चला, आम्ही बरोबर आहोत तुमच्या... लवकर निघालो की लवकर पोचू वर! " अशा धीराच्या बोलण्याने मावशींची समजूत काढत आमचा तांडा तेथून मार्गस्थ झाला.

लिटरच्या लिटर पाणी ढोसत, मांड्या - पोटऱ्यांच्या बंडाकडे साफ दुर्लक्ष करत, बरगड्यांजवळून येणाऱ्या कळांना मराठ्यांच्या शौर्याची शपथ देत व मनातल्या मनात घरी परतल्यावर रोज सकाळी नियमित व्यायामाचा सुनिश्चय बाळगत आम्ही स्वतःला पुढे ढकलत होतो. करंदीकर आजोबा मात्र तुडतुडीत हरणाच्या चपळाईने आमच्या पुढे होते. मध्येच दीपाला चक्करल्यासारखे झाले. लगेच तत्परतेने अजून एक 'ब्रेक' घेण्यात आला. कोणी तिला आपली धूळ व आणखी कशाकशाने माखलेली पादत्राणे हुंगविली, कोणी लिमलेटच्या गोळ्या चारल्या तर कोण्या स्वयंघोषित 'डॉक्टर'ने तिला 'अमुक ऍक्युप्रेशरचा पॉंईंट दाब म्हणजे बरे वाटेल' इत्यादी मौलिक सूचना दिल्या. एव्हाना उन्हे चांगलीच कडकडली होती. अनेक सराईत व नवखे हौशे गौशे गडप्रेमी आमच्या एकमेकांना रेटत मुंगीच्या गतीने सरकणाऱ्या कडबोळ्याकडे मिष्किलपणे पाहत आम्हाला मागे टाकून सरसर पुढे जात होते. आमच्या जवळून जाणाऱ्या एका ग्रामस्थाच्या डोईवरील पाटीत दह्याची मडकी आहेत हे कळल्यावर आम्हाला साक्षात अमृतकुंभ गवसल्याचा आनंद झाला. बाजूच्या झाडाच्या सावलीत हाश्शहुश्श करीत देह लोटून देत आम्ही एकदिलाने दह्याचा फन्ना उडविला. आमची गलितगात्र अवस्था पाहून त्या ग्रामस्थालाही दया आली असावी. कारण आपल्या पाटीत रिकामी मडकी गोळा करून जमा झालेले पैसे कनवटीला बांधताना तो गालातल्या गालात हसत म्हणाला, "आता येकदम थोडक्यावर राह्यला बघा गड!" त्याच्या शब्दांनी काय धीर आला म्हणून सांगू! अंगात जणू हजार हत्तींचे बळ संचारले. जणू नरवीर तानाजी मालुसरेंच्या अपार शौर्याची पुसटशी झुळूक आम्हा थकल्याभागल्या व पस्तावलेल्या वीरांना अखेरच्या टप्प्यासाठी आवश्यक ताकद देत होती!

अखेर तो सुवर्णक्षण आला! ज्या पळाची आम्ही मनापासून आसुसून वाट पाहत होतो, जे सिंहगडाच्या मुख्य दरवाज्याचे व वाहनतळाजवळील पिठलंभाकरी, कांदाभजी विकणाऱ्या टपऱ्यांचे चित्र मनःचक्षुंसमोर रंगवीत आम्ही तो विशाल भूखंड पादाक्रांत केला होता ते सारे सारे आमच्या नजरेच्या टप्प्यात आले. मावशीबाईंनी तर मोठा नि:श्वास टाकून त्यांचा देह एका टपरीबाहेरच्या प्लास्टिकच्या खुर्चीत लोटून दिला. आमच्या अगोदर गडावर पोहोचलेली मंडळी खाऊनपिऊन, विश्रांती घेऊन गडावर फेरफटका मारून येण्याच्या बेतात होती. त्यांना मानेनेच 'जा' अशा अर्थी खुणा करून आम्ही श्रांत क्लांत जीव श्वास पूर्वपदावर येण्याची प्रतीक्षा करण्यात मग्न होतो. अचानक आमच्यातील कोणीतरी किंचाळले, "ए, ते बघ, काय सॉल्लिड देखावा आहे!" चमकून आमच्या सर्वांच्या नजरा समोर वळल्या, आणि खरेच की! ज्या निसर्गरम्य डोंगररांगांना व वृक्षराजीला पाहण्याच्या अट्टहासापायी आम्ही हा थोर पराक्रम केला होता, ते सारे सृष्टीचे सुंदर स्वप्न आमच्या नजरांपुढे सुहास्यवदनाने उभे ठाकले होते. संपूर्ण चढणीत ह्या 'आरोहण' कल्पनेच्या आमच्या टोळक्यातील 'शिल्पकारा'वर मनस्वी सूड घेण्याचे माझे सर्व बेत तात्काळ तिथल्या तिथे मावळले आणि परतीच्या उतरणीपेक्षाही अधिक वेगाने मन पुढच्या प्रवासाचे बेत आखू लागले.

-- अरुंधती