वर्ष होते महाराष्ट्र दिनाच्या (१ मे) रौप्यमहोत्सवाचे! त्यानिमित्त पोलिस परेड मैदानावर होणाऱ्या कार्यक्रमातील आंतरशालेय लेझीम पथकात आमच्या वर्गातील काही मुलींची माझ्यासकट निवड झाली. वार्षिक परीक्षा संपल्यामुळे चौखूर उधळलेल्या गुरांच्या उत्साहात आम्ही सरावासाठी एका प्रथतयश शाळेच्या मैदानावर एकत्र जमू लागलो.
पहिल्यात दिवशी प्राथमिक सरावानंतर आमच्या प्रशिक्षक लोकांनी सर्व मुलींना दुसऱ्या दिवशीपासून केसांचे अंबाडे घालून येण्यास सांगितले. माझ्यासारख्या आखूड केसधारी बालांसमोर आता काय करायचे असे मोठे प्रश्नचिन्ह उभे राहिले.
तत्काळ तुळशीबागेतून तयार अंबाडे, गंगावने, आकडे, पिना, रिबिनींची जंगी खरेदी झाली. दुसऱ्या दिवशी आपापल्या शाळांचे युनिफॉर्म, पायात बूट-मोजे व मानेवर डुगूडुगू हलणारे अंबाडे अशा अवतारात भर उन्हात घाम गाळत आम्ही सरावासाठी हजर झालो. त्यानंतरचे चार-पाच दिवस पथकातील सर्व मुलांची (व थोडीफार आमची देखील!) बेहद्द करमणूक झाली.
सराव ऐन भरात आलेला असताना मुलींचे अंबाडे धडाधड गळून खाली पडत. कोणाचे गंगावन सुटून चरणाशी लोळण घेई, तर कोणाच्या लत्ताप्रहाराने खाली पडलेला अंबाडा फुटबॉलप्रमाणे उडून शेजारच्या रांगेत जाऊन पडे. एका क्षणात भरगच्च केशसंभाराचे आखूड गवतात रूपांतर होई. एक-दोन मुली शरमून रडू लागल्याचंही मला आठवतंय.
अंबाड्याला सरावल्यावर नंतरचा आदेश आला तो पाचवारी साडीची दुटांगी पद्धतीने (कोळिणी नेसतात तशा काहीशा पद्धतीने) नऊवारी नेसून येण्याचा! आधीच घरातील आया, ताया, मावशा, काकवांच्या गंगावनांवर डल्ले मारून झाले होते. त्यात आता साडीची भर! दुसऱ्या दिवसापासून शाळेच्या युनिफॉर्मचा ब्लाऊज, दुटांगी साडी, पायात बूट मोजे व मानेवर अंबाडा अशा रम्य अवतारात आम्ही मुली सरावासाठी दाखल झालो.
हळूहळू त्याचीही सवय झाली. एक मेच्या एक-दोन दिवस अगोदर आम्हाला कार्यक्रमात नेसण्यासाठीच्या साड्या व नकली अलंकारांचे (पुतळीमाळ, डूल इ.) वाटप झाले. कार्यक्रमाचा दिवस उजाडला. भरपूर सराव, दिमाखदार रचना व सळसळता उत्साह यामुळे आमचा लेझीम कार्यक्रम मस्त होणार यात शंकाच नव्हती! सर्व मुली नऊवाऱ्या नेसून नकली अलंकार घालून नटून थटून, अंबाड्यावर गजरे मिरवीत समारंभस्थळी पोचल्या होत्या. मुलेदेखील पांढऱ्याशुभ्र सलवार कुडत्यांत व लाल-भगव्या फेट्यात उठून दिसत होती. आमचा कार्यक्रम छानच पार पडला. अभिनंदनाचा वर्षाव झेलत आणि श्रमपरिहारार्थ दिलेल्या खाऊचा फन्ना उडवीत आम्ही घरी निघालो.
घरी आल्यावर मी साडी बदलली तो काय- साडीच्या कच्च्या रंगामुळे तिचा सगळा पिवळा रंग माझ्या अंगावर उतरलेला! संध्याकाळी पथकातील दुसरी मैत्रीण भेटली. ती तर "आरक्तवर्णा' म्हणजे लालमहाल झाली होती. तिची साडी लाल रंगाची होती ना!
दुसऱ्या दिवशी शाळेत गेलो तेव्हा तिथे आमच्याचसारख्या लाल, पिवळ्या, हिरव्या रंगांच्या मैत्रिणी पाहून आम्हाला हसून हसून कोसळावे, की शरमेने बेजार व्हावे ते समजत नव्हते. अखेरीस आमच्या शिक्षिकांतर्फे आम्हाला निरोप आला की सर्व लेझीम पथकातील मुलींनी त्यांना मिळालेल्या साड्या शाळेच्या लोकनृत्यसंघाच्या रंगपटासाठी शाळेत जमा कराव्यात, झाडून सगळ्या मुलींनी ताबडतोब दुसऱ्या दिवशी त्या साड्या शाळेत जमा केल्या आणि एकमेकींच्या रंगीबेरंगी वर्णाची यथेच्छ टिंगलटवाळी करीत सुटकेचा निःश्वास सोडला!
महाराष्ट्र दिनाचे रौप्यमहोत्सवी वर्ष आम्हा सर्व मुलींना अशा वेगळ्या तऱ्हेने संस्मरणीय ठरले.!!
--- अरुंधती
No comments:
Post a Comment